Coraz więcej aspektów życia codziennego zostaje przeniesionych do rzeczywistości wirtualnej, do Internetu. Cyberprzestrzeń stała się światem, do którego zaglądamy codziennie przeglądając Internet. Codziennością jest już korzystanie z usług e-urzędu, zdalnego nauczania, zakupów w sieci, a także bankowości elektronicznej. Niestety, wraz ze wzrostem ilości usług i transakcji dokonywanych w sieci, wzrasta ilość oszustów i zagrożeń czyhających na użytkownika globalnej sieci. Ostatnie doniesienia min. o próbach wykreowania nowej rzeczywistości tzw. metaverse, przez światowego potentata branży społecznościowej pokazują, że w niedługim czasie Internet najpewniej będzie naszym drugim domem, pieniądze będą wyłącznie wirtualne, a urzędy i banki staną się wyłącznie stroną internetową.

Poniżej przedstawiamy kilka rad, jak bezpiecznie korzystać z Cyberprzestrzeni i nie dać się oszukać. Dobre nawyki pomagają skutecznie przeciwstawić się cyberzagrożeniom.

1. Nigdy nie podawaj swojego nr PESEL oraz danych nadmiarowych (np. nazwiska rodowego matki). Te dane są unikalne i pozwalają na uwierzytelnienie nas np. przez infolinię lub stronę internetową banku.
2. Nie publikuj zdjęć swojego dowodu osobistego i innych dokumentów z danymi osobowymi. Nie wysyłaj także zdjęć i skanów dowodu osobistego lub paszportu do nieznanego odbiorcy. Jeśli taki skan trafi w niepowołane ręce może być przyczyną np. wyłudzenia pożyczki z firmy udzielającej jej przez stronę internetową.
3. Posługuj się bezpiecznym i trudnym do odgadnięcia hasłem. Zaleca się tzw. silne hasła, powyżej 10 znaków, najlepiej różne hasła dla różnych aplikacji/portali. To samo dotyczy numerów PIN. Warto, aby np. PIN do karty płatniczej był inny niż PIN do odblokowania telefonu, domofonu, ponieważ  łatwo jest wejść w jego posiadanie.
4. Nikomu nie zdradzaj swoich haseł i nr PIN, a także nie zapisuj ich na karteczkach lub w telefonie, ponieważ łatwo jest utracić takie nośniki informacji.
5. Jeśli to możliwe używaj dwuskładnikowego logowania, aby dodatkowo wzmocnić ochronę logowania np. kodem przesłanym przez sms na telefon. Starajmy się zapamiętywać hasła i nie odznaczać opcji zapisywania haseł w przeglądarce internetowej.
6. Uważaj na fałszywe informacje o rzekomych dopłatach do przesyłek pocztowych lub faktur. Kliknięcie w podstawiony link może spowodować wyłudzenie danych np. o numerze z karty kredytowej lub loginie i haśle do aplikacji bankowej. Wiele z podstawionych linków zawiera do złudzenia podobne strony internetowe banków.
7. Nie otwieraj załączników z maili pochodzących z niezweryfikowanych źródeł, nawet jeśli tytuł załącznik nazwany jest faktura lub dokument przewozowy.
8. Nie klikaj w reklamę lub link tylko dlatego, że pokazuje ciekawe zdjęcia lub obiecuje 50% rabatu na zakupy – bardzo często taki link przekieruje na stronę, której ukrytym działaniem jest wyłudzenie danych z komputera lub zaszyfrowanie zawartości dysku twardego i żądanie okupu.
9. Rozsądnie wyrażaj zgodę i dokładnie przeczytaj treść zgody. Twoje dane osobowe mogą być wykorzystane w celu nie tylko przekazania np. karty lojalnościowej.
10. Używając komputera, smartfona dbaj o aktualizację systemu operacyjnego, a także stosuj oprogramowanie antywirusowe od sprawdzonego producenta.
11. Nie instaluj oprogramowania i aplikacji z nieznanych źródeł. Niewinna aplikacja z grą na smartofna może wyłudzić dane przechowywane na telefonie.
12. Rozsądnie korzystaj z otwartych sieci WiFi. Niektóre z nich mogą wyłudzać dane, które wpisujesz w przeglądarce lub transferujesz w Internecie. Staraj się korzystać z sieci bezprzewodowej głównie w domu i sieciach autoryzowanych.
13. Sprawdź, czy strona bankowa nie jest stroną podstawioną przez cyberprzestępców. Właściwie zabezpieczona strona w pasku adresu pokazuje ikonę zamkniętej kłódeczki, a adres strony rozpoczyna się od https:// Oznacza to, że strona posługuje się certyfikatem bezpieczeństwa i transmisja danych w sieci jest szyfrowana.
14. Jeśli nie spodziewasz się połączenia telefonicznego z banku i zadzwoni ktoś podający się za pracownika banku to nie podawaj danych osobowych nawet jeśli powoła się na zagrożenia dla twoich finansów. Bank na co dzień dba o Twoje pieniążki i na pewno nie zadzwoni po login do bankowości elektronicznej lub numer karty płatniczej. Bank te dane ma i nigdy nie prosi o ich podanie. Bank nigdy nie poprosi o zainstalowanie aplikacji na telefonie lub komputerze. Najczęściej taka próba wymuszenia instalacji podstawia ofierze program do wyłudzenia danych z urządzenia.
15. Rozważnie otwieraj maile, w których nieznana osoba informuje o dużej wygranej lub spadku rzekomego krewnego z dalekiego kraju. Najczęściej tekst korespondencji mailowej jest przetłumaczony z obcego języka w niedoskonały sposób – łatwo wychwycisz „łamaną polszczyznę” i stwierdzenia typu „Mój przyjacielu, ja mieć dla Ciebie nagroda”.
16. Jeśli przechowujesz na komputerze bardzo ważne dokumenty elektroniczne (np. dokumentację medyczną lub bezcenne zdjęcia rodzinne) to staraj się wykonywać kopię zapasową, aby w przypadku zaszyfrowania dysku lub jego uszkodzenia można było je odzyskać.
17. Istotne dokumenty zawierające dane osobowe lub dane wrażliwe (np. wyniki badań) przesyłaj mailowo wyłącznie po spakowaniu do archiwum z użyciem hasła.
18. Jeśli dokonujesz zakupu lub sprzedaży w popularnych serwisach aukcyjnych lub serwisach z ofertami rzeczy używanych, unikaj podawania swoich danych osobowych osobom nieznanym. Dokonuj transakcji bezpośrednich lub z użyciem aplikacji przygotowanych przez producenta serwisu sprzedażowego. Podanie np. numeru konta lub peselu pod pretekstem wysyłki paczki np. rzekomemu koledze kupującego, który odbierze paczkę lub fikcyjnemu kurierowi spowoduje, że przestępcy włamią się na konto bankowe i z pewnością opróżnią je do zera. Podobne przestępstwa dokonywane są z użyciem komunikatorów internetowych instalowanych na smartfonach. Pamiętajmy, że nasz numer telefonu może być użyty w komunikatorze przez nieznanego przestępcę, a jego rodzinne zdjęcie profilowe z pewnością pomaga go uwiarygodnić, ale jest wyłącznie celowo podstawione.

Należy podkreślić, że cyberbezpieczeństwa i zasad ochrony naszej prywatności musimy uczyć nie tylko siebie, ale także solidarnie młodsze pokolenia. Potencjalnie nasze pociechy będą żyły wyłącznie w cyfrowym świecie, więc im więcej zasad zaszczepimy od najmłodszych lat, tym bezpieczniejsza będzie ich tożsamość i finanse. Właściwą edukacją postarajmy się uchronić dzieci od cyberprzemocy, która z pewnością wpływa na ich samopoczucie i kondycję psychiczną. Szczególnie rozważnie publikujmy zdjęcia dzieci i własne. Za kilka lat będą użytkowane algorytmy, które najpewniej pozwolą wykorzystać nasze cyfrowe odwzorowanie twarzy w celach obecnie nam nieznanych.

Pamiętajmy przy tym wciąż aktualne powiedzenie: „raz udostępnione zdjęcie w Internecie zostaje tam na zawsze”.

Trzymamy kciuki za Wasze bezpieczeństwo w sieci!

Zespół CUI